Βήματα για τη Ζωή

Οι νηπιαγωγοί του σχολείου μας υλοποιούν κάθε Δευτέρα και Πέμπτη το εκπαιδευτικό πρόγραμμα " Βήματα για τη ζωή". Πρόκειται για ολοκληρωμένο  Πρόγραμμα Κοινωνικής – Συναισθηματικής Μάθησης (προαγωγής ψυχικής υγείας) κατάλληλο για μαθητές Νηπιαγωγείου.

Έχει γραφτεί από τον Β. Κούτρα Καθηγητή Αγ. Υγείας στο Τμ. Νηπ/γών Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και την Νάντια Κουρμούση Νηπιαγωγό με σπουδές σε θέματα Αγ. Υγείας.

Από την εισαγωγή της έκδοσης:

" Είναι ένα πρόγραμμα ατομικών και κοινωνικών δεξιοτήτων για το νηπιαγωγείο.Αυτό το πρόγραμμα βασίζεται στην πεποίθηση ότι η προαγωγή της ψυχικής υγείας έχει κριτική σημασία και ότι τα παιδιά ανταποκρίνονται καλύτερα στις απαιτήσεις της μάθησης και του σχολείου, όταν και εμείς ως εκπαιδευτικοί ανταποκρινόμαστε θετικά στις ανάγκες τους για συναισθηματική και κοινωνική ανάπτυξη. Ακόμη, βασίζεται στην βεβαιότητα ότι το σχολείο, ιδιαίτερα στις μικρές ηλικίες, όπου και εγκαθιδρύονται οι συμπεριφορές, έχει καθοριστικό ρόλο στην καλλιέργεια ικανοτήτων, όπως η ψυχική ανθεκτικότητα, η επινοητικότητα και η κριτική σκέψη, οι οποίες με τη σειρά τους στηρίζουν την συναισθηματική ευεξία. Η τελευταία θα βοηθήσει τα παιδιά, όχι μόνο να τα καταφέρνουν καλύτερα στη μαθητική τους ζωή, αλλά να καλλιεργούν υψηλές προσδοκίες και να προετοιμάζονται σωστά, για μια συναρπαστική, αποδοτική και θετική ενήλικη ζωή...."

Σκοπός του προγράμματος είναι να διδαχθούν τα παιδιά όχι τι "τι" αλλά το " πώς" να σκέφτονται, να αναπτύξουν την αυτοεκτίμησή τους και να καλλιεργήσουν ατομικές και κοινωνικές δεξιότητες, με έμφαση στη διαχείριση συναισθημάτων και στην επίλυση προβλημάτων.

 

1) ΦΙΛΟΦΡΟΝΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΒΟΗΘΟΣ

Στην ηλικία που βρίσκονται τα παιδιά μας οι φιλοφρονήσεις είναι πολύ σημαντικές για την ενίσχυση της αυτοεκτίμησης. Το να τους επισημαίνουμε τα καλά στοιχεία τους, καθώς και το να τονίζουμε τις ικανότητές τους τη στιγμή που τις δείχνουν τα παρακινεί να θέλουν και να προσπαθούν να επαναλαμβάνουν τέτοιου είδους "καλές" συμπεριφορές.

Σημαντικό είναι να μάθει το ίδιο το παιδί να κάνει και αυτό με τη σειρά του φιλοφρονήσεις.

Η νηπιαγωγός έχει ένα Βοηθό στην τάξη κάθε ημέρα διδασκαλίας του προγράμματος. Ο/Η Βοηθός  κάθεται δίπλα στη νηπιαγωγό κατά τη διάρκεια του μαθήματος και βοηθάει σε ότι χρειάζεται κατά τη διδασκαλία. Το να γίνεις Βοηθός είναι μια σημαντική δουλιεά και "θέση" για το κάθε παιδί.

Στην τάξη υπάρχει αναρτημένος ένας πίνακα, ο "πίνακας του Βοηθού". Στον πίνακα αυτό παρουσιάζονται κάποια σημαντικά πράγματα για το παιδί που είναι κάθε φορά Βοηθός όπως:

• Φωτογραφίες ατομικές, οικογενειακές αλλά και φωτογραφίες από δραστηριότητες που του/της αρέσει να κάνει, από τα αγαπημένα του πρόσωπα κλπ
• Αγαπημένες του ζωγραφιές
• Κάποιο αγαπημένο παιχνίδι, τραγούδι, παραμύθι
• Πληροφορίες ή κομμένες εικόνες από περιοδικά σε σχέση με τα χόμπυ του, τα ενδιαφέροντά του (αγαπημένη εκπομπή, ομάδα, χρώμα κλπ), τις αγαπημένες του συνήθειες

 

2) ΚΑΝΟΝΕΣ

ΑΣΦΑΛΕΙΑ

·      Δεν αγγίζουμε τα μάτια της κουζίνας

·      Δεν παίζουμε με σπίρτα

·      Δεν αγγίζουμε τα φάρμακα και τα καθαριστικά

·      Δεν περνάμε απέναντι στον δρόμο, χωρίς να κοιτάξουμε αριστερά και δεξιά

·      Δεν μιλάμε σε κανένα ξένο

·      Δεν δεχόμαστε δώρα ή σνακ από ξένους

ΗΡΕΜΙΑ

·      Δεν ασκείται σωματική βία στο σπίτι από κανέναν (ξύλο, χτυπήματα και δαγκώματα ανάμεσα στα παιδιά)

·      Δεν λέμε άσχημες λέξεις ο ένας στον άλλον

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ

·      Τα παιδιά κοιμούνται πάντα στις ……………. Το βράδυ

·      Τρώμε όλοι μαζί στο τραπέζι αφού πλύνουμε τα χέρια μας.

Το να συμφωνήσετε και εσείς με το παιδί σας σε ορισμένους κανόνες συμπεριφοράς για το σπίτι θα βοηθούσε πολύ, όχι μόνο το ίδιο το παιδί να κατανοήσει πως όλα τα πλαίσια έχουν τους κανόνες τους, αλλά και εσάς στην ομαλότερη λειτουργία του οικογενειακού σας προγράμματος.

Μπορείτε να προτρέψετε το παιδί σας να σκεφτεί από μόνο του μερικούς λέγοντάς του: «Σήμερα μιλήσετε για τους κανόνες στο σχολείο και φτιάξατε μάλιστα και ένα συμβόλαιο. Θέλεις να μου εξηγήσεις τι κάνατε;»

Αφού αφήσετε το παιδί να σας εξηγήσει, μπορείτε να πείτε: «τι λες, μπορείς να προτείνεις και κάποιους κανόνες, που πρέπει να έχουμε κι εμείς εδώ στο σπίτι, ώστε να έχουμε ηρεμία, ευχάριστη ατμόσφαιρα και να είμαστε όλοι ευχαριστημένοι; Θα μπορούσαμε έτσι κι εμείς να φτιάξουμε εδώ, σε αυτό το χαρτί ένα συμβόλαιο και να το υπογράψουμε. Τι λες θα τα καταφέρουμε;»

Καθοδηγήστε, έπειτα, το παιδί σας με ερωτήσεις του τύπου: «τι άλλο σκέφτεσαι πως θα ήταν καλό;», «πώς θα δείχνουμε ότι ακούμε όταν μας μιλάει κάποιος;», πώς πρέπει να είναι η φωνή μας όταν μιλάμε;», «πότε είναι μια καλή ώρα για να δούμε την………… εκπομπή (συγκεκριμένη παιδική εκπομπή και όχι τηλεόραση γενικά) στην τηλεόραση;», «είναι καλό να ετοιμαζόμαστε το πρωί στην ώρα μας ή να καθυστερούμε;», «πώς θα συμπεριφερόμαστε όταν μας επισκέπτεται κάποιος;» «πώς θα συμπεριφερόμαστε στο τραπέζι την ώρα του φαγητού;;», «τι θα ήταν καλό να κάνουμε αφού παίξουμε διάφορα παιχνίδια στο δωμάτιο;» κλπ.

Βεβαιωθείτε ότι έχετε θέσει και μερικούς κανόνες για τον εαυτό σας, για να μην θεωρήσει το παιδί ότι αυτή είναι απλώς μια διαδικασία στην οποία εσείς έχετε όλη την εξουσία.

Φροντίστε όσο μπορείτε βεβαίως, να διατυπώνετε τους κανόνες και καθώς τους λέει το παιδία να τους γράφετε, με όσο γίνεται θετικότερο τρόπο, δηλαδή να εστιάζετε κυρίως στο τι πρέπει να κάνουμε αντί γι’ αυτό που δεν πρέπει. Ολοκληρώστε το «ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ» και υπογράψτε το. Αφήστε και το παιδί να υπογράψει, όπως αυτό μπορεί.

Φυσικά μπορείτε να το επικαλείστε κάθε φορά που το παιδί φαίνεται να «ξεφεύγει», ενώ, όταν ακολουθείτε τους κανόνες που έχετε θέσει για τον εαυτό σας (πράγμα που πρέπει να κάνετε με σχολαστική συνέπεια), φροντίστε να το κάνετε επιδεικτικά και φωναχτά, ώστε να αποτελείτε παράδειγμα για το παιδί σας. Σε περίπτωση που το παιδί δεν τηρεί κάποιον κανόνα που συμφωνήθηκε, προειδοποιήστε το για τις συνέπειες και, εάν δεν συμμορφωθεί, εφαρμόστε τις σχετικές κυρώσεις. Ωστόσο, έχετε υπόψη σας ότι είναι πιο αποδοτικό είτε να επιβραβεύετε το παιδί για μια συμπεριφορά του είτε να του λέτε τι έχει να κερδίσει από αυτή (π.χ αν συμμαζέψεις γρήγορα το δωμάτιο σου θα μπορείς να δεις για περισσότερη ώρα τηλεόραση) παρά να του εξηγείτε τι έχει να χάσει αν δεν συμμορφωθεί (πχ. Αν δεν συμμαζέψεις σύντομα το δωμάτιο σου, τότε δεν θα δεις τηλεόραση).

3) ΔΙΝΟΥΜΕ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΜΑΣ

Είναι σημαντικό για τα παιδιά, όχι μόνο να καταλάβουν τη σημασία που έχει να ακούν και να απαντούν σε αυτό που λέει κάποιος, αλλά και να προσπαθούν να διατηρούν την προσοχή τους και να συνεχίζουν μια δραστηριότητα, ακόμη και όταν υπάρχουν περισπασμοί.

Παιχνίδια ρόλων

Κάθε φορά που βλέπετε το παιδί σας να υπόκειται σε περισπασμό και να προσπαθεί να τον αγνοήσει, ενισχύστε το λεκτικά, αναφέροντας το περιστατικό: « μπράβο σου που προσπαθείς να διατηρήσεις την προσοχή σου την ώρα που……..( αναφέρετε τι συμβαίνει)».

Εξίσου σημαντικό είναι να αφιερώνετε και εσείς με την σειρά σας την αμέριστη προσοχή σας στο παιδί σας κάθε φορά που τη χρειάζεται. Εάν τη στιγμή που επιζητά την προσοχή σας είστε απασχολημένος/η, πείτε του απλά: «επειδή αυτή την στιγμή δεν μπορώ να σε ακούσω με προσοχή, γιατί κάνω………, θέλεις να το συζητήσουμε σε…..(10 λεπτά ή όποιο σύντομο χρονικό διάστημα κρίνετε ότι θα μπορείτε);» Είναι αυτονόητο ότι πρέπει να τηρήσετε τον λόγο σας, καθώς δεν είναι σωστό να ζητάτε από εκείνο να σας ακούει προσεκτικά κάθε φορά που του λέτε κάτι, εάν δεν κάνετε κι εσείς το ίδιο.

Ακούστε το παιδί σας προσεκτικά, χωρίς να το διακόπτετε ή να διορθώνετε τυχόν γραμματικά ή συντακτικά λάθη (φροντίστε μόνο να χρησιμοποιείτε εσείς σωστά τη γλώσσα, όταν του μιλάτε). Και βέβαια, πρέπει να δείχνετε ότι το ακούτε προσεκτικά όχι μόνο με τα λόγια σας και τα σχόλια σας, αλλά και με την στάση σας. Εάν άλλα λέτε με τα λόγια και άλλα με την γλώσσα του σώματός σας, τότε το παιδί παίρνει αντιφατικά μηνύματα. Τέτοια παραδείγματα αρνητικής επικοινωνίας είναι όταν:

ü  Το αγγίζετε σπάνια ή αποφεύγετε το άγγιγμα

ü  Το πρόσωπο σας έχει αρνητική έκφραση ή μορφασμούς

ü  Είστε απομακρυσμένοι από το παιδί και δεν του δίνετε την προσοχή σας

ü  Αποφεύγετε το κοίταγμα στα μάτια και έχετε το βλέμμα στραμμένο αλλού.

ü  Γέρνετε μακριά του ή το σώμα σας είναι σφιγμένο

ü  Χρησιμοποιείτε χειρονομίες που δείχνουν θυμό.

Ο καλύτερος τρόπος για να δείξετε το ενδιαφέρον σας, όταν το παιδί θέλει να σας πει κάτι που το προβλημάτισε, είναι:

ü  Να του εκφράσετε με λόγια το συναίσθημα που βλέπετε να έχει. Για παράδειγμα, «βλέπω ότι αισθάνεσαι κάπως λυπημένος/η αυτή την στιγμή».

ü  Να του εκφράσετε με δικά σας λόγια αυτό που καταλάβατε ότι σας είπε. Για παράδειγμα, «α! εσύ προσπάθησες να παίξεις με τον/την ……..αλλά εκείνος/η δεν ήθελε εκείνη την στιγμή».

ü  Να του δείξετε ότι κατανοήσατε πραγματικά το συναίσθημά του. Για παράδειγμα, «αχ! Πρέπει να αισθάνθηκες πολύ λυπημένος/η».

ü  Να του δείξετε ότι εκτιμήσατε το γεγονός ότι μοιράστηκε το πρόβλημα του μαζί σας. Για παράδειγμα, «πάντως, έκανες πολύ καλά που μου το είπες. Θέλω να μου μιλάς για τα προβλήματα που σε απασχολούν».

ü  Να αποφύγετε το κήρυγμα και να του δώσετε την ευκαιρία να εκφράσει τη δική του γνώμη.

4) ΕΙΜΑΣΤΕ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΙ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΜΟΝΑΔΙΚΟΙ

Ολοι οι άνθρωποι είμαστε διαφορετικοί, αλλά ίσοι και έχουμε τα ίδια ανθρώπινα δικαιώματα. Μερικές φορές, οι διαφορές που έχουμε στην εμφάνιση, μας κάνουν να μην βλέπουμε πως στην ουσία, ως άνθρωποι έχουμε όλοι την ίδια αξία. Ωστόσο, όλοι είμαστε και μοναδικοί και ξεχωριστοί. Κανένας δεν είναι εντελώς ίδιος με κάποιον άλλο. Και όλοι, έχουμε την ανάγκη να αναγνωρίζεται αυτή η μοναδικότητά μας.

  Και τα παιδιά, επίσης, νιώθουν την ανάγκη να αισθάνονται μοναδικά και να διαπιστώνουν ότι οι ιδιαίτερες ικανότητές τους εκτιμώνται και γίνονται σεβαστές από τους άλλους. Βεβαίως, η πιο σημαντική γι’ αυτά αναγνώριση είναι αυτή από τους γονείς τους.

Η αυτοεκτίμηση των παιδιών δεν είναι κάτι που μπορεί να αποκτηθεί σε μια στιγμή. Χτίζεται λίγο – λίγο με τη δική σας καθοριστική συμβολή. Το κάθε παιδί έχει ανάγκη να βλέπει στο βλέμμα του γονιού του αναγνώριση και αποδοχή για αυτό που είναι. Έχει ανάγκη να νιώθει ότι το αγαπάτε έτσι όπως είναι και χωρίς όρους.

Αυτά που από την πλευρά σας μπορείτε να κάνετε εσείς, για να βοηθήσετε το παιδί σας να αναγνωρίσει και να σεβαστεί και το ίδιο τη μοναδικότητά του είναι τα εξής:

·      Αποδεχθείτε το με τις δικές του μοναδικές και ξεχωριστές διαφορές.

·      Βοηθήστε το να χτίσει την εικόνα του, περιγράφοντάς του τα χαρακτηριστικά του, την προσωπικότητά του (με θετικό τρόπο), τις θετικές συμπεριφορές του, αλλά και τις ικανότητές του.

·      Βοηθήστε το να αναγνωρίσει τα ταλέντα που ήδη έχει, αλλά και να ανακαλύψει νέα.

·      Μην το συγκρίνετε με άλλα παιδιά. Μπορείτε μόνο να συγκρίνετε  τις τωρινές δικές του επιδόσεις με παλαιότερες.

·      Καθοδηγήστε το να κάνει το ίδιο και μόνο του, να συγκρίνει δηλαδή το τώρα με το πριν, ώστε να συνειδητοποιεί τις προόδους του.

·      Παροτρύνετέ το να σέβεται όλους τους ανθρώπους, ανεξαρτήτως από τον τόπο καταγωγής, το επάγγελμα, ή την κοινωνικοοικονομική τους θέση.

·      Ενθαρρύνετέ το να βλέπει τις διαφορετικές οπτικές των άλλων.

Προσέξτε να μην βάζετε «ετικέτες» στο παιδί. Εάν πιστεύετε ότι πρέπει οπωσδήποτε να κάνετε μια κρίση, τότε μπορείτε να χαρακτηρίσετε την συγκεκριμένη συμπεριφορά και όχι το ίδιο το παιδί. Για παράδειγμα, είναι καλύτερα να σχολιάσετε τον τρόπο του παιδιού σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή λέγοντας: «Σήμερα που ήρθε ο ξάδερφός σου να παίξετε, έκανες πολύ φασαρία» παρά να του πείτε: «Είσαι πάντα πολύ άτακτος και σήμερα που ήρθε το ξαδερφάκι σου το παράκανες». Το παιδί που ακούει πάντα ότι είναι «άτακτο», θα συνεχίσει να είναι άτακτο. Το παιδί που ακούει ότι είναι «ντροπαλό», θα συνεχίσει να είναι ντροπαλό.

Δώστε στα παιδιά ευκαιρίες να κάνουν πράγματα στα οποία «τα καταφέρνουν».
 

5) ΔΙΑΚΟΠΤΟΥΜΕ ΕΥΓΕΝΙΚΑ

Κατάλληλες στιγμές για να διακόπτουμε είναι όταν μια συζήτηση έχει τελειώσει ή όταν υπάρχει παύση, Τα παιδιά, ιδιαίτερα το προνήπια και τα νήπια, συνηθίζουν να διακόπτουν χωρίς διάκριση για να πουν αυτό που θέλουν. Είναι, λοιπόν, σημαντικό όχι μόνο να τους εξηγούμε πότε είναι μια καλή στιγμή για να διακόπτουν, αλλά και να τους το δείχνουμε σε κάθε ανάλογη περίσταση. Έτσι εάν δεν τα διακόπτουμε όταν μας διηγούνται ή μας λένε κάτι τους δίνουμε και το σωστό παράδειγμαλιστα να του ι το παιδήσει κάτι. Επιβραβε.

Όταν θέλουμε να διακόψουμε μια συζήτηση περιμένουμε ήσυχα για μια παύση και μετά, αφού πούμε «συγγνώμη» ή «με συγχωρείτε», λέμε αυτό που θέλουμε.

Καθώς αυτή η δεξιότητα απαιτεί εξάσκηση και ενίσχυση παρατηρείτε το πότε αλλά και το πώς το παιδί σας διακόπτει εσας και τα άλλα μέλη της οικογένειάς σας, όταν θέλει να πει ή να ζητήσει κάτι. Επιβραβεύστε το όταν χρησιμοποιεί το «σωστό» τρόπο λέγοντας π.χ. «Είμαι περήφανος/η για σένα που διέκοψες σε κατάλληλη στιγμή με τόσο ευγενικό τρόπο!»

Σε περίπτωση που δεν το εφαρμόζει θυμίστε του να το κάνει λέγοντας π.χ «Είμαι σίγουρος/η ότι μπορείς να βρεις ποιά είναι η κατάλληλη στιγμή για να διακόψεις και ότι μπορείς να το κάνεις με ευγενικό τρόπο. Θα μου δείξεις λοιπόν;»

Στο σημείο αυτό πρέπει να τονίσουμε πόσο σημαντικό είναι να αφιερώσετε την προσοχή σας σε αυτό που θέλει να σας πει το παιδί, εφόσον προηγουμένως έχει διακόψει με σωστό τρόπο και μάλιστα να του απαντήσετε εκείνη τη στιγμή και να μην το αναβάλλετε για αργότερα. Με αυτό τον τρόπο επιβραβεύετε το παιδί για τη σωστή του προσέγγιση.

 

6) ΤΑ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ ΚΑΙ Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥΣ

Κάθε φορά ρωτάτε το παιδί σας για ποιο συναίσθημα μίλησε στο σχολείο. Τα παιδιά μιλούν για βασικά συναισθήματα όπως χαρούμενος, λυπημένος και θυμωμένος αλλά και για πιο σύνθετες συναισθηματικές καταστάσεις όπως το πώς να δείχνουμε φροντίδα στους άλλους. Τα παιδιά διδάσκονται τις ενδείξεις που θα τα βοηθούν να αναγνωρίζουν τα δικά τους συναισθήματα αλλά και των άλλων, τον τρόπο και το λόγο να εξετάζουμε τις απόψεις των άλλων, πώς η συμπεριφορά μας μπορεί να επηρεάσει άλλους ανθρώπους, αλλά και πώς η συμπεριφορά των άλλων μπορεί να επηρεάσει τη δική μας.

Τα μαθήματα περιλαμβάνουν κουκλοθέατρο, ομαδικές συζητήσεις, ανάγνωση ιστοριών και παραμυθιών, παιχνίδια ρόλων και καλλιτεχνικές δραστηριότητες.

Τα συναισθήματα είναι σημαντικά σήματα που μας δίνουν πληροφορίες. Όλα τα συναισθήματα είναι φυσιολογικά – και τα θετικά και τα αρνητικά – και είναι φυσιολογικό να τα βιώνουμε. Οι συμπεριφορές διαφέρουν από τα συναισθήματα. Μερικές συμπεριφορές είναι αποδεκτές, ενώ άλλες όχι.

Οι γονείς πρέπει να ενθαρρύνουν τα παιδιά να μιλούν για τα συναισθήματα τους. Κάτι τέτοιο μπορεί να μη λύνει πάντα όλα τα προβλήματα ωστόσο βοηθάει και τους γονείς να κατανοήσουν το πρόβλημα του παιδιού και τα παιδιά να ελέγξουν τα συναισθήματά τους αντί να δράσουν παρορμητικά. Άλλωστε, όλοι νιώθουμε συχνά καλύτερα όταν ξέρουμε ότι μας ακούει κάποιος άλλος με κατανόηση. Και, όταν νιώθουμε καλύτερα, μπορούμε και να σκεφτούμε πιο καθαρά τι θα κάνουμε στη συνέχεια.

Επιπλέον, η ικανότητα να συνηθίσουν τα παιδιά να μιλούν για τα συναισθήματα και τα προβλήματά τους έχει κριτική σημασία για τα εφηβικά τους χρόνια, όταν πιθανώς θα αντιμετωπίσουν δύσκολα διλήμματα, όπως πιέσεις από τις παρέες τους, χρήση ουσιών όπως καπνού, αλκοόλ, ναρκωτικών, αλλά και σεξουαλικά ζητήματα. Τότε είναι συχνά πολύ αργά για να προσπαθούμε να τα πλησιάσουμε και να τα βοηθήσουμε να νιώσουν άνετα και να μιλήσουν στην οικογένεια ή σε άλλους ενήλικες για τα θέματα που τα απασχολούν.

Με λίγα λόγια το να «μοιράζονται» τα παιδιά τα συναισθήματά τους ίσως να μη λύνει άμεσα το πρόβλημα, αλλά μπορεί να ενθαρρύνει την εμπιστοσύνη τους στη σχέση τους μαζί σας αι να τα βοηθήσει να αναπτύξουν καλύτερες ικανότητες επίλυσης προβλημάτων. 

ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΠΙΤΙ

• Κάθε μέρα μετά το σχολείο ρωτήστε το παιδί σας ποια λέξη ή ποιες λέξεις συναισθημάτων έμαθε εκείνη την ημέρα.
• Χρησιμοποιείτε και εσείς τις λέξεις αυτές των συναισθημάτων που έχει μάθει το παιδί σας, όταν συζητάτε διάφορες καταστάσεις το σπίτι και εξηγείστε τι σημαίνουν κάποιες καινούργιες λέξεις που τυχόν θα ακούσει αν δεν τις ξέρει.
• Όταν το παιδί σας αντιμετωπίζει προβλήματα ζητήστε του να σας πει πώς νοιώθει. Αν δεν μπορεί να σας εξηγήσει βοηθήστε το δίνοντάς του εσείς κάποιους τίτλους για να το βοηθήσετε να αναγνωρίσει το συναίσθημα. Για παράδειγμα μπορείτε πείτε: «Νοιώθεις ταραγμένος/η; Μήπως νοιώθεις απογοητευμένος/η ή νευριασμένος/η;»
• Αφήστε τα παιδιά να προσδιορίσουν μόνα τους τα συναισθήματά τους. Ένας καλός τρόπος για να το πετύχετε αυτό είναι να αντικαταστήσετε τις δηλώσεις με ερωτήσεις. Δηλαδή αντί να πείτε: «Το ξέρω πως είσαι θυμωμένος/η που…», μπορείτε να ρωτήσετε: ¨τι σε αναστάτωσε σχετικά με ….» συνεχίστε λέγοντας: «τι θα σε βοηθούσε να νιώσεις καλύτερα;»
• Σε καμία περίπτωση μην κρίνετε το συναίσθημα του παιδιού ή ακόμα χειρότερα το κοροϊδέψετε ή το χαρακτηρίσετε αρνητικά.
• Προσπαθήστε να θυμάστε ότι πρέπει να εξηγείτε στο παιδί σας το πώς αισθάνεστε και εσείς, έτσι ώστε να μπορεί να συνειδητοποιήσει τι συμβαίνει μέσα σας. Έτσι θα μάθει σιγά σιγά να είναι ποιο ευαίσθητο στα συναισθήματά σας και στα συναισθήματα των άλλων. Συχνά νομίζουμε ότι τα παιδιά καταλαβαίνουν πως νιώθουμε αλλά στην πραγματικότητα μπερδεύονται. Φυσικά θα υπάρχουν και στιγμές που δε θα θέλετε να μοιραστείτε τα συναισθήματά σας και σε αυτές τις περιπτώσεις μπορείτε να επικαλεστείτε το συναίσθημα της εσωστρέφειας.
• Παίζετε όσο πιο συχνά μπορείτε με το παιδί σας γιατί το παιχνίδι είναι χαρά.
• Συμμετέχετε μαζί του σε δραστηριότητες που προξενούν χαρά και γέλιο (παιδικό θέατρο, κινηματογράφος, επισκέψεις σε πάρκα κλπ).
• Συμμετέχετε μαζί με τα παιδιά σας σε εκδηλώσεις και δραστηριότητες που προσφέρουν χαρά και σε άλλους ανθρώπους. 

7) ΠΩΣ ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ΤΑ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ

Πως μπορούμε να αναγνωρίζουμε τα σημάδια τα οποία μας δείχνουν πώς νιώθει κάποιος άλλος. Ο τόνος της φωνής, οι εκφράσεις του προσώπου, η στάση του σώματος αλλά και οι περιστάσεις είναι όλα τους σημάδια αναγνώρισης που μπορούμε να χρησιμοποιούμε για να αντιλαμβανόμαστε τα συναισθήματα των άλλων. Το να χρησιμοποιούμε τα σημάδια αναγνώρισης για να συμπεράνουμε πως νιώθει ο άλλος είναι το πρώτο βήμα για να κατανοήσουμε και τα συναισθανθούμε τους άλλους ανθρώπους. 

 

ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΠΙΤΙ

• Όταν διαβάζετε ένα παραμύθι μαζί, κοιτάξτε προσεκτικά τις εικόνες και ζητήστε από το παιδί σας να μαντέψει πώς νοιώθουν οι χαρακτήρες. Συζητήστε μαζί τους τι συμβαίνει στην ιστορία (τις περιστάσεις δηλαδή) και ότι και αυτό είναι ένα σημάδι για το πώς νιώθει κάποιος.
• Όταν βλέπετε ταινίες παρατηρήστε με το παιδί σας τα α πρόσωπα των πρωταγωνιστών και ζητήστε του να σας πει πώς φαντάζεστε ότι νιώθουν. Για να το κάνετε και πιο διασκεδαστικό μπορείτε να χαμηλώσετε τον ήχο στο ελάχιστο και απλώς να παρακολουθείτε τα πρόσωπα και τα σώματα παίζοντας το παιχνίδι «ας μαντέψουμε πώς νιώθε騻.
• Κόψτε μαζί με το παιδί σας από περιοδικά φωτογραφίες με τα πρόσωπα ανθρώπων. Κολλήστε τα σε ένα μεγάλο χαρτί ή χαρτόνι φτιάχνοντας ένα κολλάζ. Συζητήστε για τα διαφορετικά συναισθήματα που απεικονίζονται στις φωτογραφίες.
• Λαμβάνετε το ίδιο σοβαρά υπόψη σας τα συναισθήματα του παιδιού σας, όπως και τα δικά σας.
• Ενθαρρύνετε το να σας μιλάει για τις φιλίες του και για τα προβλήματα που κάποιες φορές μπορεί να έχει με αυτές.
• Μοιραστείτε τα δικά σας συναισθήματα με το παιδί σας έτσι ώστε να βλέπει το πρόσωπό σας και να ακούει τα λόγια σας καθώς τα περιγράφετε, Μη διστάσετε να χρησιμοποιήσετε μεγάλες λέξεις όπως αγανακτισμένος, απογοητευμένος και προβληματισμένος. Αυτά όλα είναι συναισθήματα που έχει το παιδί σας και έτσι το βοηθάτε να μπορεί να τα ονοματίσει.
• Αφηγηθείτε στο παιδί σας πώς περάσατε την ημέρα σας στη δουλειά.
• Συζητήστε μαζί του για κάποιο γεγονός που διαβάσατε στην εφημερίδα ή που ακούσατε στις ειδήσεις και μπορεί να προξενήσει έντονα συναισθήματα. Μπορείτε να του πείτε να το συζητήσει μαζί μας στην τάξη.
• Βοηθήστε το να κατανοήσει και τα συναισθήματα των άλλων ανθρώπων, συζητώντας για αυτά.
• Προσπαθήστε όσο αυτό είναι δυνατόν να επικρατεί στο οικογενειακό σας περιβάλλον θετική και αισιόδοξη ατμόσφαιρα.
• Δείξτε στο παιδί σας ότι είναι σημαντικό για εσάς: Αφιερώστε του χρόνο, συμμετέχετε στις εκδηλώσεις του σχολείου, γνωρίστε τους φίλους του, συζητήστε μαζί τους για τις καθημερινές εμπειρίες του.
• Μην ξεχνάτε να του λέτε συχνά ότι το αγαπάτε.